Otyłość - główne przyczyny rozwoju choroby

Przyczyny otyłości

Dużym uproszczeniem byłoby wskazanie nadmiaru przyjmowanych kalorii, jako podstawową przyczynę rozwoju nadwagi i otyłości. Problem sięga znacznie szerzej i dotyczy wszystkich aspektów składających się na styl życia. Bardzo często otyłe dzieci mają otyłych rodziców, więc właściwa interwencja w zakresie zmiany nawyków dotyczy pełnej komórki społecznej. Warto podkreślić, że otyłość rozwija się powoli. Nie tyjemy z dnia na dzień, a zmiany zachodzące w organizmie powstają na przestrzeni czasu.

Czynniki rozwoju otyłości:

• czynniki genetyczne;
• czynniki środowiskowe;
• czynniki socjoekonomiczne;
• czynniki psychologiczne.

Największy wpływ na rozwój choroby będą miały czynniki środowiskowe, do których zalicza się nieprawidłowe nawyki żywieniowe oraz niską aktywność fizyczną. Wysokoenergetyczna dieta oparta na przetworzonej żywności, fast food, produkty gotowe, dania instant, jedzenie słodyczy i słonych przekąsek to główne błędy dietetyczne. Dodatkowo źle zbilansowana dieta, niskie spożycie warzyw i owoców będzie pogłębiać problem. W związku z tym w pierwszej kolejności należy przeprowadzić interwencję w zakresie prawidłowego żywienia i dostosować ilość przyjmowanych kalorii do faktycznych potrzeb. Pierwszym krokiem powinno być ustalenie zapotrzebowania na energię i wyliczenia podstawowej przemiany materii, czyli ilości kalorii zabezpieczającej wszystkie podstawowe potrzeby związane z funkcjonowaniem organizmu. Jest to tzw. wskaźnik BMR (ang. basal metabolic rate). Można zastosować kalkulator BMR i wartość ta, to poziom, od którego możemy wyliczyć całkowite zapotrzebowanie na energię.

Pozostałe czynniki, również wskazują na predyspozycje do rozwoju otyłości. Statystycznie częściej otyłość występuje u osób o niskim statusie ekonomiczno-społecznym. Może to wynikać z braku właściwej edukacji w zakresie żywienia i ograniczonego budżetu na żywność wysokiej jakości.

Nadmierna masa ciała może być konsekwencją zaburzeń hormonalnych i przyjmowania niektórych leków np. kortykosteroidów, leków przeciwpadaczkowych i psychotropowych. Najmniejszy udział w rozwoju otyłości w odniesieniu do populacji odgrywają czynniki genetyczne.

Jak rozpoznać otyłość?

Definicja choroby wskazuje na znacznie zawyżony poziom tkanki tłuszczowej - u kobiet powyżej 30%, a u mężczyzn powyżej 25% całkowitej masy ciała. Za parametr służący ocenie poziomu otyłości według rekomendacji Światowej Organizacji Zdrowia uznaje się BMI (ang. body mass index). Jest to wskaźnik wyliczany na podstawie masy ciała i wzrostu. Nie jest on idealny, gdyż nie bierze pod uwagę beztłuszczowej masy ciała, dlatego u sportowców z rozbudowaną muskulaturą BMI jest znacznie podwyższone, mimo niskiego udziału tkanki tłuszczowej. Jednak znajduje zastosowanie u większości populacji i jest prosty do wyliczenia. Można wyróżnić otyłość brzuszną typu androidalnego, która wiąże się z nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej w okolicy talii i brzucha oraz otyłość gynoidalną, w której przebiegu nadmiar tkanki tłuszczowej zlokalizowany jest w okolicy bioder i pośladków.

Jak w przypadku każdej choroby, wcześniejsze zdiagnozowanie otyłości zmniejsza ryzyko rozwoju innych chorób cywilizacyjnych oraz da szybsze efekty leczenia. Sygnały, które powinny zwrócić naszą uwagę, są już niewielkie wahania wagi, czy niedopinanie się w spodniach, w których jeszcze kilka miesięcy temu czuliśmy się komfortowo. Jest to najlepszy moment na przyjrzenie się naszym nawykom i wprowadzenie zmian, które będą miały na celu obniżenie masy ciała. Pomocne może być prowadzenie dzienniczka żywieniowego, w którym będziemy notować wszystkie spożyte pokarmy. Wówczas będziemy w stanie dokonać analizy naszego dotychczasowego sposobu żywienia i wyeliminować pokarmy, które mogą sprzyjać przybieraniu na wadze. Najskuteczniejszą metodą leczenia otyłości jest zastosowanie racjonalnej diety redukcyjnej. Posty, głodówki, diety eliminacyjne mogą prowadzić do niedoborów składników odżywczych i zaburzeń odżywiania. Bardzo ważnym elementem zdrowego stylu życia jest umiarkowana aktywność fizyczna na co dzień.